❀✿Taranoum✿❀

مقتل به چه معناست؟

مقتل در لغت به معنای زمان و مکانی که فردی در آن به قتل می رسد. جمع این واژه مقاتل است و اما در تعریف اصطلاحی بایستی گفت که این کتاب ها زمان و مکان مردن یا به تعبیری شهادت فرد را می گوید اما دارای یک سری ملاک ها از جمله مبادی و مبانی یک حادثه و نحوه کشته شدن یکی از بزرگان اسلام را بیان می کند، می باشد. بنابراین اولین مقتل رسمی در تاریخ اسلام در سال 130 هجری قمری نگارش شده است و اولین مقتل رسمی به شمار می رود مربوط به ابومِخنَف است و از آن زمان به بعد این کتاب ها به رشته تحریر درآمده اند که از جمله آنها و تحت عنوان مقتل الحسین، یا مقاتل الطالبیین اشاره کنیم. مقاتل الطالبیین تنها مربوط به امام حسین علیه السلام نیست و به دلیل آنکه اهل بیت زیاد شهید داده اند به این اسم مشهور شده است. مقتل نگاری یک شاخه ای است در تدوین تاریخ اسلام، یکی از وقایع فجیع و مصیبت بار در طول تاریخ اسلام مسئله کشته شدن بزرگان اسلام به دست کسانی است که به ظاهر مسلمان هستند. چرا این مقاتل جدا شدند؟ جدا شدن یک موضوع از دل یک کتاب جامع و شامل نشان از اهمیت و شاخص بودن آن موضوع است و آن موضوع اهمیت خاصی دارد. مقاتل به صورت کلی و به شکل خاص مقتل هایی که به شهادت امام حسین علیه السلام پرداختند از دل کتب تاریخی جدا شدند و به شکل جداگانه به رشته تحریر درآمدند. گاهی اوقات ما از دل گزارش های تاریخی این حوادث را در دل کتاب های تاریخی دیگری داریم

صفحات: 1· 2

فصل اشک و سوز و آه از پرده ی دل میشود

باز چشمانم به رنگ سرخ مایل میشود

باز هم روح الامین مرثیه خوانی میکند

کاف و هاء و یا و عین و صاد نازل میشود

**********

نسیم روضه وزیده محرم آمده است

زمان گریه به ارباب عالم آمده است

دوباره بیرق و پرچم دوباره طبل و کتل

که ماه مرثیه وغصه و غم آمده است

آغاز و شروع سال قمری از ماه محرم است، همان ماهی که خداوند در قرآن (سوره البقرة، آیه 217) از آن با عظمت یاد کرده و برای شکنندگان حرمت این ماه عذاب سختی قرار داده است، ولی در سال 61 قمری حرمت این ماه را نگه نداشته و نوه پیامبر اسلام و خلیفة الله در روی زمین را با بدترین شکل ممکن به شهادت رساندند. کشتی نجات،محرم محرم، ماه عزای آل الله شد و حرمت آن برای شیعیان چندین برابر، به گونه ای که در روایتی است از امام رضا علیه السلام که می فرمایند: وقتی ماه محرم می رسید دیگر کسی پدرم را خندان نمی دید و روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و ماتم وگریه پدرم بود.(امالی صدوق، مجلس 27) کربلا در محرم 61 آوردگاه دو لشکر شقی و بی دین و لشکر مسلمان و هم جوار با امام علیه السلام تا همیشه بود، و خداوند هر سال این صحنه را تکرار می کند تا بتوانیم به وسیله عزاداری بر امام شهید به او وصل و جزء یاران امام حاضر شویم . ماه محرم آمده تا ما را در کشتی نجات سوار کند و به وسیله نور الهی آن راه صحیح را به ما نشان دهد چونکه در روایت از پیامبر است که در وصف ابی عبدالله علیه السلام فرمودند: «ان الحسین مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ». (عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج 1، ص 59) نزدیک شدن به خدا به وسیله حسین علیه السلام خداوند به مسلمانان دستور داده که به سوی او نزدیک شوند و در ادامه، راه نزدیک شدن را به کمک یک وسیله ذکر کرده است «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ اى كسانى كه ایمان آورده اید! از خدا پروا كنید و (براى تقرب) به سوى او وسیله بجویید . «35 مائده» برای قبولی توبه و استغفارمان در این ماه، امام حسین علیه السلام و اهل بیت او را واسطه بین خود و خدایمان قرار میدهیم و با گریه بر مظلومیت او باعث قبولی توبه خود می شویم. گریه ای که امام رضا علیه السلام فرمودند: كسى كه به یاد مصیبت هاى ما بگرید یا دیگران را بگریاند، در قیامت گریان نخواهد بود در تفسیر صافی ذیل این آیه می فرماید اهل بیت وسیله هایی برای تقرب به خداوند هستند، ماه محرم به برکت ابی عبدالله علیه السلام و مجالس عزاداری او ، وسیله ای است برای تقرب و نزدیک شدن مسلمانان به خداوند می باشد. اهل بیت کشتی نجات در کتاب تتمة المنتهى، ص 329 داستانی از امام كاظم علیه السلام نقل کرده که روزی ایشان از در خانه ى شخصى بنام «بُشر» مى گذشت، متوّجه سر و صدا و آواز لهو و لعبى شدند كه از خانه بلند بود. از كنیزى كه از آن خانه بیرون آمده بود پرسیدند صاحبخانه كیست؟ آیا بنده است؟! جواب داد: نه آقا، بنده نیست آزاد است. امام فرمود: اگر بنده بود این همه نافرمانى نمى كرد. كنیز سخن امام را وقتى وارد منزل شد به صاحبخانه باز گفت. او تكانى خورد و توبه كرد. همانگونه که در این داستان آمد آن شخص به وسیله امام کاظم علیه السلام به سمت مسیر بندگی و اطاعت از خداوند هدایت شد، و انسان های زیادی (همچون علی گندآبی و رسول ترک و…) به وسیله ماه محرم و کشتی ابی عبدالله از دریای هلاکت و گمراهی نجات و به ساحل امن الهی منتقل شدند. محرم ماهی است که به وسیله نور هدایت گرانه ابی عبدالله، افراد از مسیر هلاکت و گمراهی به مسیر هدایت منتقل و افراد با واسطه قرار دادن اهل بیت از خداوند طلب بخشش و استغفار می کنند، همانگونه که در قرآن آمده است: اگر آنان هنگامى كه به خود ستم كردند (از راه خود برگشته و) نزد تو مى آمدند و از خداوند مغفرت مى خواستند و پیامبر هم براى آنان استغفار مى كرد قطعاً خداوند را توبه پذیر و مهربان مى یافتند. (النساء/65) برای قبولی توبه و استغفارمان در این ماه، امام حسین علیه السلام و اهل بیت او را واسطه بین خود و خدایمان قرار میدهیم و با گریه بر مظلومیت او باعث قبولی توبه خود می شویم. گریه ای که امام رضا علیه السلام فرمودند: كسى كه به یاد مصیبت هاى ما بگرید یا دیگران را بگریاند، در قیامت گریان نخواهد بود.(بحارالانوار، ج 44، ص 278.) گریه ، سنت خدا و پیامبران باید در مجلس ابی عبدالله گریه کرد و از خداوند بخواهیم که توفیق گریه کردن را به ما بدهد، همانگونه که یعقوب پیامبر در فراق محبوب خود به اندازه ای گریه کرد که چشمان خود را از دست داد «وَ ابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ» ( یوسف 84) یعنی گریه کردن بر از دست دادن اهل بیت و خلیفه الله از سنت های پیامبران می باشد. گریه آنقدر با ارزش است که خداوند به عنوان یکی از صفات بارز پیامبران الهی نامبرده است. «… وَ بُكِیًّا» (مریم، 58) و یا اینکه پیامبر صلوات الله علیه بعد از جنگ احد و شهادت عمویشان حمزه از زنان مدینه می خواهد که برای شهادت حمزه گریه کنند.( سیره ى ابن هشام ج 3، ص 105) ماه محرم آمده تا ما را در کشتی نجات سوار کند و به وسیله نور الهی آن راه صحیح را به ما نشان دهد چونکه در روایت از پیامبر است که در وصف ابی عبدالله علیه السلام فرمودند: «ان الحسین مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ» گریه بر حسین شهید تبعیت از حضرت زهراست که بعد از دلتنگی او بر پدرش و تنها گذاشتن ولی زمان هنگامی که بلال اذان گفت آنقدر در غم پدر گیست تا اطرافیان او به گریه افتادند(بحارالانوار، ج 43، ص 157) و ما هم برای غم و اندوه و مصیبت هایی که بر امام حسین علیه السلام وارد کردند گریه می کنیم. وقتی که خداوند در آیه 9 سوره تکویر درباره به قتل رساندن دختران مشرکین قبل از اسلام یاد می کند و مظلومیت آنها را متذکر می شود نشان دهنده این است که گریه برای مظلوم یکی از سنت های الهی است و حتما برای کشته شدن نوه پیامبر اسلام صلوات الله علیه گریه و یاد آن را زنده نگه داریم. در صدر اسلام بعضی افراد وقتی آیات قرآن بر پیامبر نازل می شد گریه می کردند «…تَرى أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ» و چون آیات این قرآن را که بر پیامبر نازل شده است مى شنوند، به دلیل این که حق را شناخته اند، چشمانشان را مى بینى که اشکبار است و مى گویند: پروردگارا، ایمان آوردیم، پس ما را با سایر مومنان در زمره کسانى ثبت کن که بر حقانیت رسالت پیامبر گواهى داده اند. (مائده، 83) خداوند گریه این افراد را بخاطر شناختن حق و ایمان آنها ذکر کرده است و همانگونه که خود پیامبر در حدیث ثقلین فرمودند اهل بیت ثقل قرآن است و شیعیان با شناخت جایگاه و منزلت اهل بیت اشک شوق برای آنها جاری می کنند. کلام آخر: پیامبر مزد نبوت و رسالت خود را (محبت و مودت به نزدیکان خود) قرار داد و ان شاء الله خداوند توفیق دهد تا با برپایی مجالس ابی عبدالله هم مزد رسالت پیامبر بپردازیم و هم با واسطه حضور در مجالس آقا ابی عبدالله و برگزاری عزاداری و گریه بر سالار شهیدان و اصحاب مطهرش زمینه ساز استغفار و بازگشت به سوی خدا باشیم . منبع : تبیان

امام حسین علیه‌السلام در روز اول محرم با سپاه حر دیدار کرد و حر و سپاه او توسط امام از آب سیراب شدند. نقل شده که ظاهرا در اول محرم بوده که کاروان حسینی در حرکت بودند و امام علیه‌السلام در صبحگاه دستور دادند که ظروف و مشک‌ها را پر از آب کنید، حرکت کردند، ناگهان یکی از یاران امام با صدای بلند تکبیر گفت، و گفت از دور نخلستانی پیداست. امام فرمود چه می‌بینید؟ عده‌ای گفتند نخلستان نیست گوش‌های اسب از دور چنان می‌نماید که نخل است. آنها نزدیک شدند تعداد هزار سواره نظام به فرماندهی حر، مأمور از طرف عبیدالله بن زیاد لعنة الله علیه. امام به یارانش فرمود: از آنها پذیرایی و آن‌ها را که تشنه‌اند سیراب کنید. [1] تا روز دوم، حر، اصرار داشت حضرت را همراه کاروان به سوی کوفه ببرد، بین امام و حر گفت‌وگوهایی صورت می‌گرفت و امام علیه‌السلام وقت نمازها، نماز را اقامه می‌کرد و سپاه حر نیز با حضرت و به اقتدا به امام، نماز جماعت می‌خواندند. بدین ترتیب امام پس از نماز ظهر و عصر بر آنها موعظه و اتمام حجت می‌نمود. حر نیز به خواسته و مأموریت خود پافشاری می‌کرد اما امام علیه‌السلام از قبول درخواست او امتناع می‌کرد. حر به امام عرض کرد که در این واقعه اگر بر مخالفت اصرار و پافشاری کنی، تو و همراهانت کشته می‌شوید. حضرت در این حال به شعر یکی از صحابه استناد فرمود و گفت تو مرا از مرگ می‌ترسانی مرگ بر جوانمرد عار نیست، وقتی آرزوی حق و قصد دفاع از حق را داشته باشد و جهاد کند… وقتی حر این اشعار را از امام شنید به کناری رفت و با سپاه خود حرکت کرد امام نیز با قافله خود در حرکت بودند تا به منزلگاه بیضه رسیدند. امام برای اتمام حجت خطبه‌ای خواند و اهداف خویش را آشکار نمود و با استناد به سخنان پیامبر اکرم(ص) فرمود که هر کس سلطان ستمگری را بنگرد که حرام خدا را حلال می‌کند و عهد شکن است، بر مسلمانان است که در مقابل او اعتراض کند. [2] در مسیری که امام از مکه حرکت کرد روز هشتم ذی حجه تا رسیدن به کربلا با افراد و کاروان‌های مختلفی دیدار و ملاقات داشت. از جمله این دیداردها دیدار با عبدالرحمن حر بود که امام از او خواست به کاروان کربلا بپیوندند او امتناع کرد و اسب خود را به امام پیشکش نمود. حضرت امتناع از قبول کرد. در آخر شب جوانان را دستور داد تا مشک‌ها را پر از آب کنند، سپس دستور داد از منزل قصر بنی مقاتل حرکت کنند حرکت کردند، حضرت بر پشت اسب خود چرتی زد، و بیدار شد و فرمود «انا لله و انا الیه راجعون» دوبار کلمه استرجاع بر زبان آورد، در این حال فرزندش علی اکبر به پیش او آمد و علت را پرسید. حضرت فرمود: فرزندم در عالم رویا دیدم که سواره‌ای ندا داد مرگ بر دیدار اهل کاروان می‌آید، و اهل کاروان به سوی مرگ در شتابند. وقایع محرم،ماه محرم امام حسین علیه‌السلام در روز اول محرم با سپاه حر دیدار کرد علی سئوال کرد: ای پدر آیا ما بر حق نیستیم، فرمود: فرزندم ما بر حقیم و بازگشت بندگان به سوی خداوند است، اکبر عرضه داشت: پس ای پدر مهربانم چه باکی از مرگ داریم امام از کلام علی خوشحال شد و دعایش کرد. [3] وقتی صبح شد کاروان حسین نماز صبح را خواندند و حرکت کردند. یاران حر، به سوی آنان آمده تا کاروان را به سوی کوفه بکشند، آنها امتناع کردند و زهیر گفت مولای من با همین سپاه کم، نبرد کنیم که شکست آنها برای ما سهل است. امام فرمود: من هرگز آغازگر جنگ نخواهم بود. در این روز پیکی از کوفه آمد و کاروان حسینی؛ با اصرار حر به سوی نینوا در حرکت بودند به شهر و یا آبادی غاضریه رسیدند. پیک از سوی عبیدالله برای حر پیامی آورد، که حسین را یا وادار به بیعت کن یا در سرزمین بدون آب و علف و بدون قلعه و پناهگاه فرود آور و منتظر دستور بعدی باشد. حر امام را از مضمون نامه آگاه کرد. امام فرمود ای حر ما را رها کن در این قریه اقامت کنیم، حر پاسخ داد این مرد جاسوس و پیک عبیدالله است که کارهای مرا زیر نظر دارد، من از خواسته تو معذورم. امام و یارانشان، حرکت کردند و به دشتی بـی آب و علف رسیدند. اسب امام ایستاد، امام فرمود نام این زمین چیست، زهیر گفت: نام‌های مختلف دارد، یکی از نام هایش عقر و نام دیگرش کربلا است. امام فرمود: اینجا قافله را نگه دارید و خیمه‌ها را بپادارید این جا نامی است آشنا، وقتی با پدرم به سوی صفین می‌رفتیم اینجا استراحت کرد و از خواب بیدار شد و گفت در خواب دیدم این دشت پر از خون است و حسین در آن خون غوطه‌ور است. شیخ عباس قمی از کتاب ملهوف نقل کرده در روز دوم سال 61 حضرت امام حسین علیه‌السلام به زمین کربلا ورود فرمود و چون به آن زمین رسید، پرسید که این زمین چه نام دارد؟ گفتند: کربلا مى‌‏نامندش. چون نام کربلا شنید گفت: «اللهُمَّ إنّی أعوذُبِک مِن الکَربِ وَالبَلاء». پس فرمود: این موضع کرب و بلا و محل مِحنت و عنا است، فرود آیید که این ‏جا منزل و محل خیام ما است. این زمین جاى ریختن خون ما است و در این مکان قبرهاى ما واقع خواهد شد. [4] روزی که کاروان امام حسین علیه‌السلام به کربلا رسید روز دوم محرم سال 61 هجری قمری بود. پس از این روز، کار بر آنان سخت شد و هر روز محاصره سپاه کوفه تنگ و تعداد آنان افزوده می‌شد به نحوی که امام علیه‌السلام جنگ را قطعی می‌دانست. [5]

پاورقی: [1]. شیخ مفید، الارشاد، چاپ اول، قم، آل البیت، 1414، ج2، ص 77 ـ 78. [2]. شیخ مفید، همان، ص 82. [3]. شیخ مفید، همان، ج2، ص 83 - 84. [4]. شیخ عباس قمی، وقایع الایام، ص 222 [5]. مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم.

ماهی که در آن عشق آفریده شد و مردانگی و شرف در عطش عشق به حسین معنا گرفت

ماهی که هیچ واژه ای گنجایش اندوه بی کرانه ی آن را ندارد

ماهی که هر ساله خون خدا را بر آسمان دنیا می پاشد تا ابرهای روزمره سرخی آفتاب را نپوشاند

محرم ماه فریاد و ماه بیداری و پایداری است

محرم ماهی که تمام تاریخ وام دار یک نیم روز آن است

ماهی که خاک و خون و آتش و عطش و مشک و تیر، رازهای سر به مهر آنند

ماهی که هفتاد و دو آیه ی سرخ بر صحیفه ی دل ها نازل شد و هفتاد و دو کهکشان در مدار هستی قرار گرفت