البته نمی توان به راحتی در مورد معنای دقیق شان اظهار نظر نمود؛ مثلا اسحاق بن عمار میگوید: از امام موسی بن جعفر (علیهما السلام ) پرسیدم: آیا میّت از خانوادهاش دیدار میکند؟ فرمود: بله- پرسیدم : هر چند وقت؟ فرمود: بنا به منزلتی که نزد خداوند دارد، در هر جمعه یا هر ماه یا هر سال . پرسیدم : به چه شکلی نزد آن ها میآید؟ فرمود: به صورت پرندهای لطیف که بر دیوار خانه های شان مینشیند و بر آنان اشراف مییابد… .[۴] به نظر می رسد اینکه حضرت فرمود :به صورت پرندهای لطیف، یک نوع تمثّل در قالب و تجسم ارواح است . مقصود از پرنده نیز پرنده مادّی یا آشنای ذهنی ما یا موجودی قابل رویت نمیباشد و گرنه تعبیر لطیف در مورد پرنده معمولی معنا ندارد؛ در هر حال اعتقاد عامه مردم در مورد پرنده یا پروانه و دیگر حشرات در این خصوص درست به نظر نمی رسد. [۱]. شیخ كلینی ، فروع کافی، ج۳ ،ص ۲۳۰ ،نشر دارالکتب الاسلامیه تهران ۱۳۸۸ق. [۲]. تاج الدین شعیرى ، جامع الاخبار ،ص۱۶۹، انتشارات رضى ، قم ، ۱۴۰۵ ق . [۳]. علامه مجلسی ، بحار الانوار، ج ۶، ص ۲۵۷، انتشارات اسلامیه تهران بی تا . [۴]. همان ،ج ۵۸
صفحات: 1· 2